Gastvrijheid wordt gebracht als het smeermiddel van een organisatie. Maar meer dan dat: gastvrijheid is de hoeksteen van een succesvolle samenleving. Onderzoekers als Lynch, Molz, Mcintosh, Lugosi & Lashley (2011) zien gastvrijheid in een bredere context: het is niet beperkt tot een huis of hotel, of in objecten zoals eten of drinken. Zij zien gastvrijheid als een voorwaarde die sociale relaties, speciale samenstelling en machtsstructuren in de samenleving beïnvloedt. Gastvrijheid is gestructureerd en het resultaat van ‘bepaalde contexten, ruimtes, politiek en relaties’ (Lynch et al., (2011).
Sommige mensen worden beperkt en verstikt door te veel gastvrijheid, of ervaren kwetsbaarheid door te weinig gastvrijheid, stelt Gibson (2003). In een samenleving zie je bijvoorbeeld te weinig gastvrijheid in vergelijking met toeristische hotelkamers, en te veel gastvrijheid in vergelijking met vluchtelingenkampen.
Een mooie omschrijving van gastvrijheid geeft Levinas (1969). Volgens Levinas zijn we gastvrij wanneer ‘de ander’ een gezicht wordt. Aan dat gezicht wordt een welkom geboden en dit gezicht maakt ‘de ander’ tot een levende aanwezigheid; een uitdrukking, gesprek.
Helaas zien we de laatste tijd steeds meer disrespectvolle benaderingen van ‘de ander’. Gedrag waar we alleen kijken naar ‘de ander’ en het gezicht niet meer willen zien. Het verhaal erachter, niet meer willen weten.
Toch is een respectvolle behandeling door een medemens een primaire behoefte. Primaire behoeften van mensen bestaan uit behandeling door anderen. Mensen hebben behoefte aan erkenning van zichzelf, inclusief hun verhaal. Ze willen ‘de ander’ zijn, het gezicht zijn, en delen graag hun hele verhaal. Iedereen heeft nu eenmaal de behoefte om gezien te worden. Dus gastvrijheid, ook in een samenleving, is altijd wederkerig; het uitvoeren ervan is het gezicht zien van ‘de ander’ en benieuwd zijn naar het verhaal erachter.
Willen we gastvrijheid in de samenleving behouden dan moeten we de uniekheid van mensen erkennen: erkenning van hun individuele behoeften en verlangens, en erkenning van hun plek in de samenleving op basis van hun eigen unieke bijdrage.
Het niet zien van de ander, niet nieuwsgierig zijn naar het verhaal achter het gezicht, is op dit moment misschien wel het grootste probleem dat we hebben in Nederland. Ik zou zeggen; blijf ‘de ander’ zien en blijf benieuwd naar het verhaal achter het gezicht. Dan blijven we een gastvrije samenleving.